ಸುಳ್ಳು ವಿಷಯಗಳ ವೆಬ್‌ ಜಾಲದಲ್ಲಿ ಸತ್ಯವು ಹಂಗುತಾನಾಗಿ ಸಿಕ್ಕಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವ ಈ ಡಿಜಿಟಲ್ ಯುಗದಲ್ಲಿ, ತಪ್ಪು ಮಾಹಿತಿ ಎಂಬುದು ಕೇವಲ ದೋಷವಲ್ಲ – ಅದು ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವಕ್ಕೆ ನೀಡಲಾಗುವ ನೇರ ಬೆದರಿಕೆಯಾಗಿದೆ. ಅತ್ಯಂತ ವೇಗವಾಗಿ ಹರಡುವ ಸಾಮಾಜಿಕ ಮಾಧ್ಯಮಗಳ ದಿಟ್ಟ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ, ಅಲ್ಪ ಸಮಯದಲ್ಲಿಯೇ ಸಾವಿರಾರು ಜನರ ಎಳೆಯ ನಂಬಿಕೆಗೆ ಮುತ್ತು ಹಾಕಬಹುದಾದಷ್ಟು ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುವ ಸುಳ್ಳು ಸುದ್ದಿಗಳು ವ್ಯಾಪಿಸುತ್ತವೆ.
ಇತ್ತೀಚಿನ ಪಹಲ್ಗಾಮ್ ದಾಳಿಯ ನಂತರ, ಕಾಶ್ಮೀರದ ಮುಸ್ಲಿಂ ಸಮುದಾಯದ ವಿರುದ್ಧದ ಸುಳ್ಳು ಆರೋಪಗಳು, ಸಾಮಾಜಿಕ ಮಾಧ್ಯಮಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರೀ ಸಂಚಲನ ಮೂಡಿಸಿವೆ. ವಿವಿಧ ಘಟನೆಗಳನ್ನು ಭಯೋತ್ಪಾದಕ ದಾಳಿಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಬಿಂಬಿಸುವ ಮೂಲಕ ಸಮುದಾಯಗಳ ನಡುವೆ ಭಯ, ಅನುಮಾನ ಹಾಗೂ ದ್ವೇಷವನ್ನು ಹಬ್ಬಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನವಾಯಿತು. ಪರಿಷ್ಕೃತ ತನಿಖೆಗಳ ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ ಬಹುತೇಕ ಆರೋಪಗಳು ಅಸತ್ಯವೆಂದು ದೃಢಪಟ್ಟರೂ, ಅವುಗಳಿಂದ ಉಂಟಾದ ನಷ್ಟ ಮಾತ್ರ ನಿಜವಾಗಿಯೇ ದುರಂತಕಾರಿ.
ಈ ದುರಂತವನ್ನು ಬಿಂಬಿಸುವ ಒಂದು ಅಂಶವೆಂದರೆ ತಪ್ಪು ಮಾಹಿತಿಯು ಇಂದಿನ ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಜಾಗತಿಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಒಂದು ಅಸ್ತ್ರವಾಗಿದ್ದು, ಇಚ್ಛಿತ ಜನಾಭಿಪ್ರಾಯ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ಉಪಯೋಗವಾಗುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ರಾಜಕೀಯ ಗುರಿಗಳನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು, ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ವಿದೇಶಿ ಅಸ್ಥಿರತೆ ಸೃಷ್ಟಿಸಲು, ಇನ್ನೊಮ್ಮೆ ಕೇವಲ ‘ವೀಕ್ಷಣೆ’ಗಳಿಗಾಗಿ ಪ್ರಚೋದಕ ಸುಳ್ಳುಗಳನ್ನು ಹರಡುವ ಹವ್ಯಾಸಕ್ಕೆ ಮಾರ್ಪಟ್ಟಿದೆ.
ಇಂತಹ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ, ಸರ್ಕಾರಗಳು, ಮಾಧ್ಯಮ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕ ಸಮಾಜಗಳ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯು ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ. ತಕ್ಷಣದ ತಪಾಸಣೆ (fact-checking) ವ್ಯವಸ್ಥೆ, ಮಾಧ್ಯಮ ಸಾದರಪಡಿಸುವ ಮಾಹಿತಿಗೆ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆ ಮತ್ತು ಜವಾಬ್ದಾರಿತನ ಬಾಧ್ಯತೆ ವಿಧಿಸುವುದು ಈ ಹಾದಿಯ ಮೊದಲ ಹೆಜ್ಜೆ. ಜೊತೆಗೆ ತಪ್ಪು ಮಾಹಿತಿ ಹರಡುವವರ ವಿರುದ್ಧ ಕಾನೂನು ಕ್ರಮ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಅಗತ್ಯವೂ ಇದೆ. ಆದರೆ, ಈ ಕಾರ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಯ ಹಕ್ಕಿಗೆ ಧಕ್ಕೆ ಉಂಟಾಗದಂತೆ ಎಚ್ಚರಿಕೆಯಿಂದ ನಡೆಯಬೇಕು. ‘ಅಭಿಪ್ರಾಯ’ ಮತ್ತು ‘ಅಪಪ್ರಚಾರ’ದ ನಡುವಿನ ನಿಖರ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಗುರುತಿಸುವುದು ಅನಿವಾರ್ಯ.
ತಪ್ಪು ಮಾಹಿತಿಯ ದಂಧೆ ವಿರುದ್ಧ ನಿಲ್ಲುವುದು ಕೇವಲ ಒಂದು ಮಾಧ್ಯಮದ ಅಥವಾ ಸರ್ಕಾರದ ಕರ್ತವ್ಯವಲ್ಲ. ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ನಾಗರಿಕನಿಗೂ ಇದರಲ್ಲಿ ಪಾತ್ರವಿದೆ. ‘ಫಾರ್ವರ್ಡ್’ ಮಾಡುವ ಮುನ್ನ, ‘ಫ್ಯಾಕ್ಟ್‌’ ತಪಾಸಣೆ ಮಾಡುವ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪ್ರಭೋದನೆ ಬೆಳೆಸುವುದು ಕಾಲದ ಅವಶ್ಯಕತೆ.
ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ತಜ್ಞರು ಹೇಳುವಂತೆ “ಸತ್ಯವನ್ನು ಮೊದಲು ತಿದ್ದುವುದು ಅತ್ಯಂತ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ಆಕ್ರೋಶವಾಗಿದೆ.” ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವದ ಜೀವಾಳವಾದ ಸತ್ಯ ಮತ್ತು ನಂಬಿಕೆಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುವ ಈ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಪ್ರಜೆಯೂ ಪಾತ್ರವಹಿಸಲೇಬೇಕು.
