ಲೇಖಕರು : ಅಲ್ತಾಫ್ ಮಿರ್, PhDಜಾಮಿಯಾ ಮಿಲ್ಲಿಯಾ ಇಸ್ಲಾಮಿಯಾ
ಮಾನವ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಧಾರ್ಮಿಕ ವೈವಿಧ್ಯತೆ ಸಹಜ. ಹಿಂದೂ, ಮುಸ್ಲಿಂ, ಕ್ರೈಸ್ತ, ಬೌದ್ಧ, ಸಿಖ್ಖ, ಜೈನ ಮುಂತಾದ ಧರ್ಮಗಳೆಲ್ಲ ತಮ್ಮದೇ ನಂಬಿಕೆ, ಆಚರಣೆ ಮತ್ತು ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ನಂಬಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿದ್ದರೂ, ಎಲ್ಲ ಧರ್ಮಗಳೂ ಪ್ರೀತಿ, ದಯೆ, ಕರುಣೆ, ಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ಪರಸ್ಪರ ಗೌರವದಂತಹ ಸಾಮಾನ್ಯ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಂಡಿವೆ. ಆದರೆ ಅಜ್ಞಾನ, ತಪ್ಪು ಕಲ್ಪನೆಗಳು ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ದುರುಪಯೋಗದಿಂದ ಧರ್ಮವು ಅನೇಕರಲ್ಲಿ ಅನುಮಾನ, ದ್ವೇಷ ಮತ್ತು ಹಿಂಸೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ.
ಈ ಕಾರಣಕ್ಕೇ ಅಂತರಧಾರ್ಮಿಕ ಸಂವಾದ ಅತ್ಯಂತ ಅಗತ್ಯ. ಇದು ಯಾವ ಧರ್ಮ ಶ್ರೇಷ್ಠವೆಂದು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸುವುದಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಪರಸ್ಪರ ಕೇಳುವುದು, ತಿಳಿಯುವುದು ಮತ್ತು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದರ ಬಗ್ಗೆ. ಇಂತಹ ಸಂವಾದವು ತಪ್ಪು ಕಲ್ಪನೆಗಳನ್ನು ಸರಿಪಡಿಸಿ, ದ್ವೇಷ ಕಡಿಮೆಮಾಡಿ, ಎಲ್ಲರೂ ಭದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಗೌರವದಿಂದ ಬದುಕುವ ಸಮಾಜ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ ನೆರವಾಗುತ್ತದೆ.
ಅನೆಕ ಬಾರಿ ಸಮುದಾಯಗಳ ಮಧ್ಯೆ ಉಂಟಾಗುವ ಗಲಭೆಗಳು ತಪ್ಪು ಮಾಹಿತಿಯಿಂದ ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ. ಸಂವಾದವು ಈ ತಪ್ಪುಗಳನ್ನು ತಿದ್ದಿ, ಸಹಕಾರವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿ, ಸ್ನೇಹ ಬೆಳೆಸುತ್ತದೆ. ಧರ್ಮಗಳಲ್ಲಿರುವ ಸಾಮಾನ್ಯ ಮೌಲ್ಯಗಳನ್ನು ಇದು ಬೆಳಕಿಗೆ ತರುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ:
- ಹಿಂದೂಧರ್ಮ: ವಸುದೈವ ಕುಟುಂಭಕಂ (ಇಡೀ ಜಗತ್ತು ಒಂದೇ ಕುಟುಂಬ).
- ಇಸ್ಲಾಂ: ರಹ್ಮಾ (ಕರುಣೆ) ಮತ್ತು ಸಲಾಮ್ (ಶಾಂತಿ).
- ಕ್ರೈಸ್ತ ಧರ್ಮ: “ನಿನ್ನ ನೆರೆಯವನನ್ನು ಪ್ರೀತಿಸು.”
- ಬೌದ್ಧಧರ್ಮ: ಅಹಿಂಸಾ ಮತ್ತು ಧ್ಯಾನ.
- ಸಿಖ್ಖ ಧರ್ಮ: ಸರಬತ್ ದ ಭಲಾ (ಎಲ್ಲರ ಕಲ್ಯಾಣ).
- ಜೈನಧರ್ಮ: ಅಪರಿಗ್ರಹ (ಅಸಕ್ತತೆ ಮತ್ತು ಶಾಂತ ಜೀವನ).
ಇವುಗಳೆಲ್ಲ ತಿಳಿದುಕೊಂಡಾಗ ಧರ್ಮಗಳು ಅಷ್ಟು ವಿಭಿನ್ನವಲ್ಲವೆಂಬ ಅರಿವು ಮೂಡಿ, ಮಾನವೀಯ ಏಕತೆ ಹಾಗೂ ಸೌಹಾರ್ದ್ಯ ವೃದ್ಧಿಸುತ್ತದೆ.
ಸಂವಾದವನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ಮಾರ್ಗಗಳು:
- ಶಿಕ್ಷಣ: ಶಾಲೆ-ಕಾಲೇಜುಗಳಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಎಲ್ಲ ಧರ್ಮಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಗೌರವಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಕಲಿಸಬೇಕು. ಹೀಗೆ ಕಲಿತ ಮಕ್ಕಳು ದೊಡ್ಡವರಾದಾಗ ದ್ವೇಷ ಬೆಳೆಸುವುದಿಲ್ಲ.
- ಹಬ್ಬಗಳು ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ವಿನಿಮಯ: ಪರಸ್ಪರ ಹಬ್ಬಗಳನ್ನು ಆಚರಿಸುವುದು, ಕಾರ್ಯಾಗಾರ-ಸಮಾವೇಶಗಳನ್ನು ನಡೆಸುವುದು ಏಕತೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುತ್ತದೆ.
- ಧಾರ್ಮಿಕ ನಾಯಕತ್ವ: ದೇವಸ್ಥಾನ, ಮಸೀದಿ, ಚರ್ಚ್, ಗುರುದ್ವಾರ ಮುಂತಾದ ಸ್ಥಳಗಳ ಧಾರ್ಮಿಕ ನಾಯಕರು ಒಗ್ಗಟ್ಟಿನ ಸಂದೇಶ ನೀಡಿದಾಗ ಜನರು ಕೇಳುತ್ತಾರೆ.
- ಮಾಧ್ಯಮ ಮತ್ತು ಯುವಕರು: ಮಾಧ್ಯಮ ದ್ವೇಷವಲ್ಲ, ಸೌಹಾರ್ದ್ಯದ ಉದಾಹರಣೆಗಳನ್ನು ತೋರಿಸಬೇಕು. ಯುವ ವಿನಿಮಯ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ಸ್ನೇಹ ಬೆಳೆಸಬಹುದು.
- ಸಮುದಾಯ ಕಾರ್ಯಗಳು: ಭಾರತದಲ್ಲೇ ಅನೇಕ ಉದಾಹರಣೆಗಳು ಇವೆ—ಕೇರಳದಲ್ಲಿ ಹಿಂದೂ-ಮुस್ಲಿಂ-ಕ್ರೈಸ್ತರು ಪರಸ್ಪರ ಹಬ್ಬಗಳನ್ನು ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ, ಪಂಜಾಬ್‌ನಲ್ಲಿ ಮುಸ್ಲಿಂ-ಸಿಖ್ಖರು ಗುರುದ್ವಾರಗಳನ್ನು ಪುನರ್‌ನಿರ್ಮಿಸುತ್ತಾರೆ, ಈದ್-ದೀಪಾವಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಮುದಾಯಗಳು ಪರಸ್ಪರ ಸಿಹಿ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ.
ಸವಾಲುಗಳು:
ಅಂತರಧಾರ್ಮಿಕ ಸಂವಾದ ಸುಲಭವಾದುದಲ್ಲ. ಪೂರ್ವಾಗ್ರಹ, ಅನುಮಾನ, ರಾಜಕೀಯ ದುರುಪಯೋಗ ಇನ್ನೂ ಅಡ್ಡಿಯಾಗುತ್ತವೆ. ಕೆಲವರು ಬೇರೆ ಧರ್ಮಗಳೊಂದಿಗೆ ಮಾತನಾಡಿದರೆ ತಮ್ಮ ಧರ್ಮ ದುರ್ಬಲವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಭಯಪಡುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ನಿಜವಾದ ಸಂವಾದ ಅಂದರೆ ಒಪ್ಪಿಗೆ ಅಲ್ಲ, ಗೌರವ. ಇದು ನಮಗೆ ವಿನಯ, ಕರುಣೆ ಮತ್ತು ಸಹನೆ ಕಲಿಸುತ್ತದೆ.
ಅಂತರಧಾರ್ಮಿಕ ಸಂವಾದ ಧರ್ಮದ ವಿಷಯ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಸಮಾಜವನ್ನು ಶಾಂತಿಯುತ ಮತ್ತು ಒಳಗೊಳ್ಳುವಂತಾಗಿಸುವ ಮಾರ್ಗ. ಇಂದಿನ ಪರಸ್ಪರ ಸಂಪರ್ಕಿತ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಇದು ಐಚ್ಛಿಕವಲ್ಲ—ಅವಶ್ಯಕ.
ಅಲ್ಬರ್ಟ್ ಐನ್‌ಸ್ಟೀನ್ ಹೇಳಿದಂತೆ: “ಶಾಂತಿಯನ್ನು ಬಲದಿಂದ ಕಾಪಾಡಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ; ಅದು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವಿಕೆಯ ಮೂಲಕವೇ ಸಾಧ್ಯ.”
